Боланинг йиғлаши ёш ота-оналарнинг ҳаётига чақалоқ туғилиши билан бир вақтда киради ва кўпинча катталарни саросамага ва тушкунликка тушишига сабаб бўлади. Баъзи ҳолларда болаларнинг кўз ёшлари сабаби аниқ бўлади. Баъзида эса онаси ва отаси беҳудага чақалоқнинг йиғлашига ҳайрон бўлиб, нега бола кечаси ёки кундузи йиғлашига тушунмайдилар. Улар қандай қилиб сабабини бартараф этишга ва шу тарзда тажрибага эга бўлишга ҳаракат қилади. У билан ҳамма нарса яхши ёки йўқлигини қандай аниқлаш мумкин? Янги туғилган чақалоқни тинчлантириш учун нима қилиш керак? Нега у кечаси ухламайди? Қачон огахлик учун сабаб бор?
Мундарижа
Янги туғилган чақалоқ қанча йиғлайди?
Қачон чақалоқ йиғиси сизни огохликка чорлаши керак
Янги туғилган чақалоқ қанча йиғлайди?
Кўпгина тажрибасиз ота-оналар янги туғилган чақалоқни жуда кўп йиғлаётганини ҳис қилишади. Дарҳақиқат, ҳаётнинг биринчи ойларида йиғлаш чақалоқнинг реакциясининг асосий шакли ва ташқи дунё билан чақалоқ учун мавжуд бўлган ўзаро таъсирнинг амалда ягона шаклидир.
Боланинг йиғлаш вақти ўртача ёшига боғлиқ. Ҳаётнинг дастлабки икки ҳафтасида соғлом чақалоқлар камдан-кам йиғлайдилар. Янги туғилган чақалоқ она қорнидан ташқарида ҳаётга мослашади, у заиф ва кўп ухлайди. Кейин йиғлашнинг давомийлиги аста-секин ўсиб боради ва тахминан 6 ҳафталик чўққисига этади. Бу вақтда бола кунига ўртача 3 соат (кўпинча кунига 5 соатгача) йиғлайди, ёмон ухлашни бошлайди ва кўпинча кечаси уйғонади. Шунинг учун бу давр ёш ота-оналар учун энг қийин ҳисобланади.
Бу ёшдаги йиғлаш ҳужумлари қуйидагилар билан тавсифланади:
- сабабсизлик;
- узоқ муддат;
- кечқурун ёки кечаси кучайиши.
Ҳаётнинг саккизинчи — тўққизинчи ҳафталарида бола хотиржам бўлади ва беш — олти ойликда соғлом болалар кунига бир соатдан ортиқ йиғламайдилар. Ота-оналар боланинг нима учун йиғлай бошлаганини тушунишлари ва шунинг учун чақалоқни тинчлантиришлари осонроқ бўлади. Бироқ, бир йилгача ёмон тунги уйқу ва тушунарсиз йиғлаш эпизодлари одатий ҳисобланади.
Боладаги йиғлаш турлари
Ҳаётнинг биринчи ойларида болаларда кундузи ва кечаси йиғлаш сабаблари ўртасида сезиларли фарқлар йўқ. Бироқ, кечалари ухлаш истаги туфайли ота-оналар тунги йиғлашни кескинроқ ҳис қилишади ва буни патология белгиси деб билишади.
Боланинг йиғлашининг асосий сабаблари:
- Очлик.
- Чарчоқ
- Ноқулайлик.
- Бевзоталик
Келинг, ушбу сабабларни батафсил кўриб чиқайлик:
Очлик
Боланинг нима учун йиғлаётганини билмаган онанинг табиий инстинкти унга кўкрак ёки қўшимча озуқани яъни бўтқани таклиф қилишдир. Ҳаётнинг биринчи ойларида болада йиғлаш, шу жумладан тунда, кўпинча очлик билан боғлиқ. Бу чақалоқ яхши ухламайди дегани эмас — у ҳали режимга риоя қила олмайди.
Оч қолиб йиғлаш кўпинча юмшоқ, ритмик шивирлашдан бошланади, лекин аста-секин баландроқ ва талабчанроқ бўлади. Ота-оналар чақалоқнинг очлигини бошқа белгиларга кўра тахмин қилишлари мумкин:
- янги туғилган чақалоқ бошини ён томонга буради, кўкрак ёки шишани қидиради;
- оғзини очади;
- лабларини уради ёки тилни чиқаради;
- бошқа нарсаларни, масалан, ўз
муштини сўради.
Агар бола овқатдан кейин тинчланса, демак у очликдан йиғлаган. Агар чақалоқ ёмон сўриб, кўкракдан ёки шишадан юз ўгирган бўлса, унда сабаб бошқа нарсадир.
Чарчоқ
Бу сабаб кўпинча тажрибасиз ота-оналарни ҳайратда қолдиради — агар бола ухлашни хоҳласа, нега ухламайди, лекин йиғлайди? Бунинг сабаби чақалоқнинг асаб тизимининг етук эмаслиги, у ҳали кучли ҳаяжонни мустақил равишда ислоҳ қилишни билмайди. Бундан ташқари, асаб тизими ҳаддан ташқари қўзғалганда, стресс гормони чиқарилади, бу эса ухлаб қолишга янада тўсқинлик қилади.
"Жудаям чарчаган" чақалоқ ҳар бир кичик нарсадан ғазабланади, баланд овозда ва монотон йиғлайди ва уни тинчлантиришга уринишларга жавоб бермайди. Шу билан бирга, у узоқ вақт давомида бир нуқтага қараб, кўзларини ишқалайди, эснайди ёки музлайди. Чақалоқни иложи борича тезроқ ухлаш учун ота-оналар унинг асаб тизимини безовта қилувчи омилларни йўқ қилишлари керак:
- чироқларни ўчиринг;
- уни кўтаринг ва бешикда ёки аравада мулойимлик билан силкитинг;
- тинчлантирувчи овоз фонини яратинг (ёмғир овози, оқаётган сув, ҳатто ишлайдиган сочларини фен машинаси чақалоқнинг диққатини ўзгартиришга ва тинчлантиришга ёрдам беради).
Фарзандингизни ортиқча чарчатмасликка ҳаракат қилинг. Баъзида ҳаяжон шунчалик чарчатади ухлаб қолганидан кейин ҳам чақалоқ тун бўйи яхши ухламайди, доимо уйғонади, титрайди ва уйқусида йиғлайди.
Ноқулайлик
Боланинг йиғлаши жисмоний ёки руҳий ноқулайлик туфайли бўлиши мумкин.
Жисмоний ноқулайлик ташқи шароитлар туфайли юзага келади. Баъзида норозилик сабабини тушуниш жуда қийин бўлиши мумкин, айниқса чақалоқ кечаси йиғлай бошласа. Ахир, чақалоқ ҳали ҳам нима учун ўзини ёмон ҳис қилаётганини тушунтира олмайди. Мумкин сабаблар:
- тўлиқ таглик;
- бола совуққотса ёки аксинча, у иссиб кетса;
- хона жуда ёруғ ёки ёруғлик этарлича эмас бўлса.
- чирмаб ўралган бўлса ёки уни бармоқчасига қисиб ўралиб қолган соч ёки ип;
- чақалоқнинг нозик терини ишқалайдиган кийим чоклари;
- овқатлантириш ёки ухлаш пайтида ноқулай ҳолат.
Жисмоний ноқулайликка жавобан йиғлаш тинмийди токайгача у ғазабланган йиғлашга қадар бўлади. Ноқулайлик сабаби бартараф этилганда чақалоқ тинчланади.
Боладаги психологик ноқулайлик турли хил тажрибалар пайтида юзага келади: ёлғизлик, ғазаб, қайғу. Йиғлаш кўпинча қўрқув билан бирга келади. Ҳаётнинг биринчи ойларида болалар ўткир баланд товушлар, нотаниш атроф-муҳит, бегона одамлардан қўрқишлари мумкин, кечалари эса даҳшатли тушлар кўришлари мумкин.
Жисмоний ноқулайликдан фарқли ўлароқ, психологик сабабларни бартараф этиш қийинроқ — чақалоқ узоқ вақт йиғлаши ва қўрқув объекти йўқолганидан кейин ҳам ёмон ухлаши мумкин. Болани тинчлантириш учун ота-оналар унинг хавфсизлик ва хавфсизлик ҳиссини тиклашлари керак — уни кўтариб, силкитиб, эркалаш.
Сўриш рефлексини тинчлантиришга ва қондиришга ёрдам беради. Психологик стресс вақтида бола кўкракни талаб қилиши ёки бармоғини сўришни бошлаши мумкин. Севимли эмзикингиз яхши тинчлантирувчи восита бўлади. Кўпгина болалар Сўрғич ортодонтик шаклга эга ва тўғри тишлаш шаклланишига тўсқинлик қилмайди. Материаллар таъмсиз ва ҳидсиз, бисфенол А ёки бошқа токсик компонентларни ўз ичига олмайди.